Przyczyny rozwodów – wprowadzenie

Przyczyny rozwodów są bardzo zróżnicowane. W niniejszym artykule postaram się wskazać te, które w praktyce podawane są najczęściej. „Dlaczego chce się Pani/Pan rozwieść” to podstawowe pytanie zadane przez prawnika przed podjęciem się prowadzenia sprawy o rozwód. Co prawda obecnie art. 56 § 1 k.r.i.o. nie zawiera przesłanki „ważnych powodów” rozkładu pożycia małżeńskiego, jednak nie zwalnia to sądu z wszechstronnego wyjaśnienia, dlaczego małżonkowie chcą się rozwieść. Ma to także znaczenie dla ustalenia winy w doprowadzeniu do rozkładu pożycia małżeńskiego.

Niezgodność charakterów – jako najczęściej podawana przyczyna rozwodu

Przyczyna ta jest jedną z najczęściej umieszczanych w pozwach rozwodowych, choć ujmowana jest w sposób dość ogólny. Jest ona podłożem konfliktów i różnego rodzaju zachowań małżonków. Powołując się na niezgodność charakterów należy dokładniej sprecyzować, na czym ta niezgodność charakterów polega i czym się przejawia na zewnątrz, a także jaki wpływ wywiera na pożycie małżeńskie. Małżonkowie wskazują najczęściej, iż nie mogą się porozumieć co różnych kwestii życia codziennego, że mają odmienne spojrzenie na świat i życie, inne plany i marzenia, a także inne poglądy co do wychowywania dzieci.

Zdrada – niewierność małżeńska

Małżonkowie, zgodnie z treścią art. 23 k.r.i.o. są zobowiązani do wzajemnej pomocy i wierności. Zdrada jest naruszeniem także norm moralnych i przejawem rażącej nielojalności wobec współmałżonka. Co do zasady małżonek, który dopuszcza się zdrady, zostaje uznanym winnym rozkładu pożycia małżeńskiego. Odpowiadając na pytanie, które w praktyce zawodowej pojawią się bardzo często – tak, nawet „jednorazowy wybryk” może być przyczyną rozwodu. Warto podkreślić, że dopuszczenie się zdrady przed kilkunastu lub kilkudziesięciu laty, w sytuacji jeżeli drugi małżonek wiedział o tym i kontynuował pożycie małżeńskie, nie daje podstaw do obciążania małżonka, który dopuścił się zdrady, współwiną rozkładu pożycia małżeńskiego.

Zawarcie związku partnerskiego w trakcie postępowania rozwodowego zdarza się bardzo często. Pojawia się wtedy pytanie, czy będzie to miało jakikolwiek wpływ na rozstrzygnięcie sądu. Odpowiem – to zależy. Jeżeli związek jednego z małżonków z innym partnerem rozpoczął się po wystąpieniu zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego między małżonkami, nie można przypisać temu małżonkowi winy za ten rozkład (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 września 2000 roku, IV CKN 112/00).

Alkoholizm i inne uzależnienia jako jeden z głównych powodów rozwodów

Alkoholizm należy do jednej z najczęściej występujących przyczyn rozwodów. Podobne skutki pociągają za sobą także inne uzależnienia, w szczególności narkomania. Uzależnienia te prowadzą do zaniedbywania obowiązków rodzinnych i zawodowych. Prowadzić może do demoralizacji nieletnich, którzy czerpią złe wzorce od uzależnionych domowników. Skutkiem uzależnień może być także dopuszczanie się przez uzależnionego do zniewag słownych oraz naruszenia nietykalności cielesnej innych domowników. Osoba uzależniona traci zainteresowanie rodziną, co prowadzi do zaniku więzi rodzinnych.

Pojawiają się także przypadki, gdzie powodem rozkładu pożycia małżeńskiego było uzależnienie od komputera i internetu. Uzależnienie to powoduje ograniczenie innych form aktywności „poza siecią”.

Groźba i agresja

Mówiąc o groźbie nie mowa tu tylko o ewentualnym użyciu przemocy fizycznej, ale także tej oddziałującej na sferę psychiczną – np. groźba złożenia zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa, udostępnienia prywatnych zdjęć w internecie itp. Agresja może przejawiać się zarówno w formie werbalnej jak i fizycznej. Co ciekawe, choć twierdzenia te swoje najlepsze lata mają już za sobą, w przypadku dopuszczenia się cudzołóstwa przez jednego z małżonków, drugi z małżonków może być winny rozkładu pożycia małżeńskiego, jeżeli przez ciągłe zniewagi zatruwał życie małżonkowi, który dopuścił się cudzołóstwa (vide: orz. SN z dnia 29 marca 1949 roku, WaC 298/48. Nie można zapominać, iż przejawy agresji mogą wystąpić także po stronie kobiety, która swoim gwałtownym zachowaniem może wywoływać awantury, ubliżać mężowi, deprecjonować jego pozycję w rodzinie, pracę zawodową itp.

Nieróbstwo – czasy Ferdynanda Kiepskiego się jeszcze nie skończyły

Pewnie wiele z Was oglądało „Świat według Kiepskich”, może jeszcze wtedy, gdy niektóre odcinki naprawdę były śmieszne. Nieróbstwo, zaprezentowane przez Ferdynanda Kiepskiego, niewątpliwie może stanowić przyczynę rozwodu. Stanowi ono uchylanie się od obowiązku współdziałania dla dobra rodziny oraz wzajemnej pomocy, do czego zobowiązuje art. 23 k.r.i.o., a także art. 27 k.r.i.o.

Relacje z teściami i rodziną

Moim zdaniem bardzo ważne jest utrzymywanie pozytywnych lub chociażby poprawnych relacji z rodziną współmałżonka. Tutaj ograniczę się tylko do wskazania, iż znieważenie osób najbliższych dla współmałżonka lub dopuszczenie się wobec nich agresji fizycznej, może stanowić przyczynę rozwodu. Co istotne za ich przyczynę można uznać także wyraźny sprzeciw małżonka wobec wizyt rodziny drugiego małżonka. Oczywiście każdą sytuację należy rozpatrywać indywidualnie. Niekiedy sprzeciw ten może być usprawiedliwiony i uzasadniony okolicznościami konkretnej sprawy.

Opuszczenie małżonka jako jedna z przyczyn rozkładu pożycia małżeńskiego

Chodzi oczywiście o nieuzasadnione i zawinione opuszczenie małżonka. Jeżeli opuszczenie jest reakcją na poważne zagrożenie bezpieczeństwa osobistego i wspólnych dzieci, nie można mówić o zawinionym spowodowaniu rozkładu pożycia małżeńskiego.

Zaniedbywanie rodziny

Zaniedbywanie rodziny łączy się bardzo często z opuszczeniem rodziny przez jednego z małżonków i zerwaniem z nią kontaktów. W łagodniejszej formie przejawia się jako zobojętnienie na potrzeby domowników, braku zainteresowania ich życiem, ignorowaniem ich potrzeb, braku zainteresowania postępami dzieci itp.

Pożycie seksualne małżonków – w Sądzie to nie temat tabu

Wydaje się, że są pewne rzeczy, o których nie powinno się mówić. Jednak w toku postępowania rozwodowego, o ile jest to jedną z przyczyn wniesienia pozwu o rozwód, poruszane są także kwestie intymnego pożycia małżonków. Nieporozumienia te mogą wynikać z różnicy temperamentów i potrzeb, monotonności czy braku satysfakcji. Przyczyną rozwodu może być także odmowa pożycia małżeńskiego, chyba że odmowa ta uzasadniona jest nagannym zachowaniem drugiego małżonka. Niezawinioną przyczynę rozwodu może stanowić także niedobór seksualny spowodowany impotencją małżonka, a także bezpłodność.

Uwagi końcowe

Niniejsze zestawienie to tylko część przyczyn rozwodów, które stanowią uzasadnienie składanych pozwów o rozwód. Niemożliwe jest wymienienie ich wszystkich i stworzenie swoistego katalogu. Każdą sytuację należy oceniać indywidualnie.